Γράφει η Ραφαηλία Μπατζή, μέλος της Ε.Ο.Ν. Χαλκιδικής
13 Οκτωβρίου 1904, ημέρα θανάτου του κορυφαίου Μακεδονομάχου Παύλου Μελά, της ψυχής του Μακεδονικού Αγώνα, του ανθρώπου που αναπτέρωσε τις ελπίδες των σκλαβωμένων Μακεδόνων, του ανθρώπου που έδωσε νέα πνοή στον αγώνα.
Ο Παύλος Μελάς, γόνος αριστοκρατικής οικογένειας των Αθηνών και πατέρας δύο παιδιών, αφήνει την ελεύθερη Αθήνα και προστρέχει εθελοντής στην Μακεδονία ως ένας άλλος Απόστολος Παύλος, ως ένας Απόστολος όχι του Ευαγγελίου, αλλά της Λευτεριάς. Μόνιμος αξιωματικός του Ελληνικού στρατού και πολεμιστής στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1987, ένιωσε από μίας αρχής την ανάγκη να βοηθήσει την πονεμένη Μακεδονία, και σε συνεργασία με τον κουνιάδο του Ίωνα Δραγούμη, καθώς και όλη την επιφανέστατη οικογένεια των Δραγούμηδων, ιδρύει μια οργάνωση που ως σκοπό είχε να υπερασπιστεί την ελληνικότητα της Μακεδονίας, την οποία καπηλεύονταν οι Βούλγαροι της Εξαρχίας. Στόχο είχαν την εξαφάνιση της ελληνικής γλώσσας, τον αφανισμό των δασκάλων, την προσάρτηση της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην βουλγαρική εξαρχική εκκλησία, καθώς και την γεωστρατηγική εκμετάλλευση, αλλά και κυριαρχία της Μακεδονίας. Η Μακεδονία, λοιπόν, βρισκόταν σε τραγική θέση, βρισκόταν ουσιαστικά στο κέντρο των εχθρών, από την μια η Οθωμανική Αυτοκρατορία και από την άλλοι οι Βούλγαροι κομιτατζήδες οι οποίοι αποδείχθηκαν σκληρότεροι.
Ο Παύλος Μελάς λοιπόν μην αντέχοντας να βλέπει την πάλαι ποτέ ένδοξη Μακεδονία σε καθεστώς εξαφάνισης, αποφάσισε έπειτα από πολλές βοήθειες που προσέφερε, να καταταχθεί και ο ίδιος εθελοντής στον αγώνα. Στις 26-27 Αυγούστου 1904 ο Παύλος Μελάς, λαμβάνει δράση με το ψευδώνυμο Μίκης Ζέζας ή Καπετάν Ζέζας το οποίο εμπνεύστηκε από τον γιό του Μιχαήλ και την κόρη του Ζωή. Στο σώμα του είχε Κρητικούς, αλλά και ντόπιους κλέφτες, ορμητήριο του είχε την Καστοριά και φλογερό σύμμαχο τον Δεσπότη Γερμανό Καραβαγγέλη.
Δυστυχώς, όμως, στις 13 Οκτωβρίου 1904 στην τότε Στάτιστα Καστοριάς, σημερινό Μελά, από προδοσία του Βούλγαρου Κομιτατζή Μήτρου Βλάχου και ενέδρα με 150 άνδρες, πέφτει νεκρός υποκύπτοντας στα τραύματα του.
Ο Μίκης Ζέζας, είναι αυτός που ξεκίνησε τον Μακεδονικό Αγώνα. Είναι ο πρώτος μάρτυράς του, αλλά και ο μεγαλύτερος ήρωάς του. Ένας ήρωας βγαλμένος από παραμύθι, για αυτό και είναι μύθος. Άφησε πλούτη, οικογένεια, αξιώματα, ελευθερία και θυσίασε τον εαυτό του για μια ιδέα, την ιδέα της Ελευθερίας, την ιδέα της Μακεδονίας. Άφησε την δική του πνοή για την πνοή της Μακεδονίας. Εργάστηκε με αγάπη και πόθο χωρίς αντάλλαγμα, διδάσκοντας μας την αυτοθυσία και την αγάπη για την πατρίδα που φτάνει ως τον θάνατο. Μας έδειξε πως υπάρχουν ή υπήρξαν άνθρωποι που δεν έμειναν στην καλοπέραση και στην άνεσή τους, αλλά τις θυσίασαν για κάτι ανώτερο και σπουδαιότερο.
Ο Παύλος Μελάς 121 χρόνια μετά την θυσία του, μας θυμίζει αξίες που τείνουν να ξεχαστούν, μας θυμίζει πρότυπα αξιωματούχων που σπανίζουν, μας φωνάζει ότι ό,τι άρχισε δεν έχει τελειώσει και πως όσα ανδρείκελα και αν θελήσουν να πουλήσουν το όνομα της Μακεδονίας, η Μακεδονία θα είναι πάντα ελληνική και πώς εκείνος ως ο μεγαλύτερός της ήρωας θα είναι πάντα εκεί φρουρός να την προστατεύει από κάθε προδότη.
Για αυτό αδέλφια, γερά στα χνάρια του Μελά. Ας μην αφήσουμε τους παραχαράκτες να βεβηλώνουν την ιστορία και το αίμα των προγόνων μας. Όπως είπε και ο Μακαριστός Ιεράρχης μας Αυγουστίνος Καντιώτης: «Η Μακεδονία ήταν είναι και θα μείνει εις πείσμα των Δαιμόνων Ελληνική»!
